Wat is een short squeeze? Uitleg en voorbeelden

Wie wil profiteren van een koersdaling kan ‘short’ gaan. Een shorter verkoopt aandelen die hij niet bezit, maar leent van andere beleggers zoals pensioenfondsen. Daalt de koers daarna, dan koopt de shortseller de aandelen tegen de lagere koers weer terug en geeft ze aan de uitlener. Het verschil tussen verkoop- en aankoopprijs is de winst voor de shortseller. Maar als de koers stijgt, lijdt de shorter verlies omdat hij de aandelen juist tegen een hogere prijs moet terugkopen.

Vooral professionele beleggers zoals hedgefondsen doen aan short gaan. De risico’s zijn namelijk groot. Beleggers die gewoon een aandeel kopen, ofwel ‘long’ zitten, kunnen in het ergste geval hun inleg verliezen, als de koers helemaal naar nul gaat. Maar omdat de koers van een aandeel geen limiet naar boven heeft, is het theoretische verlies voor een shorter onbeperkt. Om het potentiële verlies te beperken, gebruiken de meeste short sellers een stoplossorder. Posities worden dan automatisch gesloten wanneer de koers een bepaald niveau aantikt.

Wat is een ‘short squeeze’?

Een short squeeze is de grootste nachtmerrie voor shortsellers. Dat gebeurt als shorters verrast worden door een plotselinge felle koersstijging, bijvoorbeeld als er onverwacht goed nieuws over het bedrijf naar buiten komt. Ze moeten dan ongewild razendsnel aandelen terugkopen, om verliezen te voorkomen of hun winst veilig te stellen. De aankopen doen de koers klimmen, waardoor ook andere shorters hun posities gaan sluiten. Zo ontstaat er een sneeuwbaleffect van snel stijgende koersen, nog eens versterkt door de ingelegde stoplossorders. De explosieve prijsstijgingen zorgen er als het ware voor dat de shorters als citroenen uit hun posities worden geknepen. Vandaar het woord ‘squeeze’, Engels voor uitknijpen.

Voorwaarden voor een short squeeze

Een short squeeze kan niet bij elk aandeel voorkomen. Er moeten al veel shortposities uitstaan. Hoe meer shorters in het aandeel zitten, hoe groter de kans op een short squeeze. Dat gebeurde bijvoorbeeld bij GameStop (GME). In het voorjaar van 2020 stond het aantal shorts op ruim 100%. Ofwel: er waren meer shortposities ingenomen dan dat er vrij verhandelbare aandelen waren. De Amerikaanse keten van computerspelletjes vormde daarmee een ideaal doelwit voor beleggers om een short squeeze te veroorzaken. Op het online forum Reddit joegen particuliere beleggers de koers met honderden procenten omhoog, waarop shorters massaal gedwongen werden om hun verlies te nemen. Bedrijven waarin meer dan 10% van de aandelen shortposities zijn en met een geringe beurswaarde van minder dan €1 miljard lopen het meeste gevaar om in een squeeze terecht te komen.

In Europa zijn shorters verplicht om hun positie bekend te maken zodra die 0,5% van het geplaatste kapitaal overschrijdt. Bij de berekening daarvan wordt gekeken naar alle long- en shortposities in aandelen en derivaten in het betreffende bedrijf. Dagelijks publiceert de Nederlandse toezichthouder Autoriteit Financiële Markten (AFM) de shortposities van aandelen op Euronext Amsterdam die boven deze drempel uitkomen. De meeste geshorte aandelen aan Beursplein 5 zijn op dit moment vastgoedbelegger Wereldhave (10,63%), luchtvaartmaatschappij Air France-KLM (8,20%) en maaltijdbezorger Just Eat Takeaway (5,08%).

Volkswagen short squeeze

Een van de grootste short squeezes vond plaats in het aandeel Volkswagen in 2008. Hedgefondsen dachten dat de Duitse autoproducent de grote financiële crisis niet zou overleven en speculeerden massaal op een koersdaling. Er werd een grote shortpositie opgebouwd, tot circa 12,5% van het aantal uitstaande aandelen. Tegelijkertijd vergrootte rivaal Porsche via opties zijn minderheidsbelang van iets meer dan 40% naar 74% van de aandelen Volkswagen. Toen dat bekend werd, vluchtten de shorters massaal naar de nooduitgang. In vijf dagen tijd vervijfvoudigde de koers van Volkswagen naar €999. Daarmee was het concern zelfs even het grootste bedrijf ter wereld.

Risico’s van een short squeeze

Meeliften op een short squeeze kan in potentie veel geld opleveren, maar gaat ook gepaard met hoge risico’s. Het komt vooral aan op een goede timing. Zo schoot de koers van GME tijdens de short squeeze als een komeet omhoog naar $347,51 op 27 januari 2021. Een week later, op 4 februari, stond de koers echter alweer fors lager op $53,50. Dit is een duidelijk voorbeeld van het gegeven dat als de meeste shorters hun positie gesloten hebben, de koers vaak weer als een pudding in elkaar zakt. Beleggers moeten daarom kort op de bal spelen en snel hun verlies durven nemen. Vaak gaat het immers om fundamenteel onaantrekkelijke bedrijven waar u niet voor de lange termijn in wilt zitten.

Profiteren van een short squeeze

Short squeezes zijn vrij onvoorspelbaar. De meest geshorte aandelen bieden de beste winstkansen. Zoals gezegd: hoe meer shortposities, hoe groter de kans op een short squeeze. Hou daarom de openbare registers in de gaten. Komt de algehele shortpositie boven de 20% uit, dan kan dat wijzen op een nakende short squeeze. Bij kleinere aandelen met een marktkapitalisatie van minder dan €1 miljard is de kans op een short squeeze nadrukkelijker aanwezig dan bij large caps. Dat komt doordat de verhandelbaarheid van kleinere beursfondsen minder goed is en de koers daardoor makkelijker te beïnvloeden is. Stijgt de vraag doordat shortsellers massaal hun geleende aandelen moeten terugkopen, dan kan de koers van een illiquide smallcap exploderen.

In dat kader is ook de zogenaamde ‘short interest ratio’ belangrijk om in de gaten te houden. Deze indicator geeft de verhouding weer tussen het aantal geshorte aandelen en het dagelijkse handelsvolume in het aandeel.

Laten we Wereldhave als voorbeeld nemen. Circa 10,6% van het geplaatste aandelenkapitaal is geshort, ofwel ongeveer 4,2 miljoen aandelen. Het dagelijkse handelsvolume over de afgelopen drie maanden bedroeg 150.000 stuks. Dat komt neer op een short interest ratio van 28. Oftewel: shortsellers hebben in theorie 28 dagen nodig om hun shortposities volledig af te bouwen. Hoe langer het duurt om posities af te wikkelen, hoe kwetsbaarder het aandeel is voor een short squeeze. Bij een short interest ratio van meer dan 7 hebben shortsellers waarschijnlijk moeite om hun posities te sluiten. Handelsvolumes kunnen overigens snel veranderen en dat geldt dus ook voor de short interest ratio. Vergelijk de shortposities dus altijd met de actuele handelsvolumes.

Ook technische analyse kan een goed hulpmiddel zijn. De RSI, of Relative Strength Index, meet het marktsentiment en kan het juiste instapmoment bepalen. Bij een lage RSI van minder dan 30 is er sprake van een ‘oversold’ situatie, wat kan resulteren in een koersstijging en dus mogelijk ook een short squeeze.

Bronnen: Investopedia, FD, shortsell